Zinema aretoetan

Donostian gaude, 1970eko hamarkadan. Ur kontagailuen fabrikako langileak baldintza duinago batzuen aldeko borrokan ari dira. Lanuzteak egin dituzte, manifestazioak eta protestak, baina hitzarmen berria iristean nahikoa ez dela pentsatuko dute batzuek. Langile talde bat egin daitekeenaz eztabaidatzeko elkartu da. Bertan sortuko dira lanaz harago doazen dilemak: zentzua al du lan baldintza duin batzuk lortzeak gure bizitza pertsonalean askeak ez bagara?

Urte batzuk igaro dira. Fabrika aspaldi utzi dute atzean batzuek, eta beste batzuek bertan jarraitzen dute; familia aurrera atera beharrak eraman zituen garai hartan eztabaidatutako baldintzak onartzera. Alde egin zutenetako batzuk basoan bizi den komunitate batera joan ziren. Beste bizitza bat bilatzen duten pertsonek osatutako komunitate buruaskia da. Taldean egindako ariketa katartikoen bidez, hobeto ezagutu nahi dute euren burua, aske izateko bide bezala. Eme, fabrikan ibili zen emakume bat, komunitatera hurbilduko da.

Tom, Suzanne eta Derek anai-arrebek lehen aldiz ematen dute asteburua aitonarekin. Aitona pixka bat goibel dabil amona hil zenetik eta une zaila da guztiontzat. Baina Suzanne narratzaile-lanetan hasten da, amonak egin ohi zuen bezalaxe, eta etxea abenturazko, umorezko eta fantasiazko ipuin magikoz betetzen da. Familiaren tradizio kuttun bati jarraituz, bakoitzak osagai berri bat eransten die istorioei eta horri esker, guztiek ulertzen dute istorioak kontatzeak sendatzeko ahalmen itzela izan dezakeela. Poza eta barreak etxera itzultzen diren heinean, haurren eta aitonaren arteko lotura indartu egiten da, eta kontsolamendua eta indarra aurkitzen dute guztiek partekatutako oroitzapenetan.

Istorioak kontatzeari buruzko stop-motion animazio hau lagungarria izan daiteke ulertzeko bizitzaren erronkei maitasunez eta irudimenez aurre egin dakiekeela.

Maya herrialde batean bizi da eta bere aita, Michel Gondry, beste batean. Aitak gauero eskakizun bat egiten dio alabari: “Maya, emaidazu izenburu bat”. Haren erantzunetatik abiatuta, stop-motion animazio labur ugari egiten ditu aitak eta horietan guztietan, Maya da heroina.

Emaitza bidaia poetiko eta dibertigarria da, amets eta barre egitera gonbidatzen duena.

Kanguru borrokalari ibiltarien familia zalapartatsu batek adoptatu zuen Teo, eta bizimodu bikaina du. Hala ere, lurralde ezezagun baten irudipenak izan ondoren, berehala abentura epiko batean murgildu behar duela konturatu da, bere herentziarekin berriro konektatzeko eta jaioterria suntsipenaren atzaparretatik salbatzeko.

Sorgin ehiza betean, Kattalin, senarrarengandik ihesi, bere baserritik aterako da gauaren erdian. Baso beltzean galduko da eta bere atzetik segika duen presentzia bat sentituko du. Ihesean dabilela hiru emakume maitagarrirekin topo egingo du. Hauek, arropa garbitu bitartean, beldurrezko ipuinak eta herriko esamesak partekatzen dituzte. Kattalinen harridurarako, bera izango da istorio horien protagonista. (zinea.eus)

Willek hamar urte ditu, eta beti amestu du superheroi bihurtzea eta aita poliziarekin batera kriminalak akabatzea. Hala ere, bere ametsa zapuztu egingo da bere anaia txikia, Charlie, jaiotzean. Haurrak arreta guztia bereganatzeaz gain, Charliek superbotereak dituela ere jakingo du Willek...

Ondarroa, Euskal Herria, 1936ko urria. Frankoren armada herrian sartuko da, eta 24 urteko Karmele Urresti erizain gaztearen familiak Frantziara alde egingo du itsasontzian. Filmak Karmeleren istorioa kontatuko digu: lehenik eta behin, Frantzian errefuxiatuta; han, Parisen erbesteratutako beste euskal gazte batzuk ezagutu, Txomin musikari idealista eta konprometituarekin maitemindu, eta Caracasen (Venezuela) erbesteratutako familia osatuko du. Ondoren, Espainia frankistara itzulitakoan, konspirazioak eta diktaduraren aurkako borroka, klandestinitatea eta zigorrak, eta berriz ere erbestea.

Bere gurasoen bila dabilela, Chispasek Barrakuda Kapitain beldurgarriaren ontzian amaituko du. Tripulazioak ez daki irakurtzen Chispasek baino ezin die lagundu Phineas Craneren altxorra aurkitzen, Karibeko pirata guztien artean baliotsu eta gutiziatuena izanik.

Bikotearekin hautsi ondoren, Vicente (76) gustuko duen bizimodua egiten hasten da Maspalomasen: eguzkia, parranda eta gozamena dira bere eguneroko jardunak. Baina istripu batek Donostiara itzultzera behartuko du eta han aspaldi abandonatu zuen alabarekin elkartu beharko da. Vicentek zahar-etxe batean bizi beharko du eta bertan armairura itzultzera bultzatua sentituko da, konpondutzat zuen bere buruaren alde bat ezkutatuz. Egoera berri horretan, galdera bat nagusituko da: izango al du Vicentek aukera besteekin, eta bere buruarekin, bakeak egiteko?

Bilbo, abuztu bete-betea. Jone aitarekin eta ahizpa txikiarekin bizi da. Joneren aitak lana utzi behar izan du, parkinsonaren ondorioz. Aldi berean, Aste Nagusia hastear da eta Jone lehen aldiz maiteminduko da. Maitemintze horrek eragindako hilezkortasun-sentsazioaren eta aitak bere gaixotasuna zeharkatzeko duen modu bereziaren artean biziko du Jonek uda.

Raven eta Pinky bi lagun banaezin dira. Sable-hortz kapitain beldurgarriarekin (zazpi itsasoetako erregea) ari dira nabigatzen. Haien arteko adiskidetasuna kolokan dago, Sibylla kondesak itsasontziari eraso egin, brankako maskaroia lapurtu eta Pinky bahitu baitu. Kolpe horren atzean plan are handiagoa ezkutatzen da: kapitaina harrapatu eta zazpi itsasoetako erregina aldarrikatzea. Lagunaren patua eta etxea arriskuan daudela, Raven tripulazioarekin elkartu da kondesa geldiarazteko bidaia epiko batean.

Garai bateko zuri-beltzezko argazkietan izoztua gelditu den abeslari gaztea. Kapsulatua. Enkuadre baten barruan harrapatua, haren ahotsa diskoetan bezala. Ahaztuta, nonbait, ikuspuntua hautatu egiten dela. Ahaztuta, abeslaria izateaz gain, euskal kulturaren transmisioan ezinbesteko erreferentea ere badela Lurdes Iriondo. Transmisioarentzat haurrak ezinbesteko zirela ulertu zuen, eta haientzat idatzi zituen liburuak eta antzerkiak.

Maia, neska irudimentsu eta bihurria, eta Jan, hiriko mutil beldurtua, biak 9 urtekoak, denboraren aurkako lasterketa egingo dute Sebastian Sebastian eraikitzaile eszentrikoak mehatxatutako udako kanpalekua salbatzeko. Helburua lortzeko, nekaezin bilatuko dute haranean oraindik bizi dela uste duten baina inork ikusi ez duen hartz bat. Abentura ausart honetan, Fritzek lagunduko die, mofeta dibertigarri eta haserrekorra —hitz egiten duena!—, harana eta bertako animaliak salbatzeko taldean sartuko dena.

Heidik katamotz bakarti bat basoko tranpa batetik salbatu du. Aitonak jakin gabe, bere lagun berria zaintzen du, eta ez du berriro harengandik aldendu nahi. Heidi ohartzen denean komunitatea katamotz gaztearen familia ehizatzen ari dela eta animalia lotsatiak herrira hurbiltzera behartu zituen lohi jausiak mendiaren beste aldeko baso-soiltze erradikalak eragin zuela, ahal duen guztia egiten du katamotza salbatzeko eta bere etxea zerrategi baten jabe zeken baten atzaparretatik babesteko.

Inka gazte bat Chasqui mezularien lanaren zale amorratua da. Inken Inperio zabalean zehar mezuak eramateaz arduratzen den gizon talde esklusibo honekin bat egitea du amets. Genero-arau zorrotzei eta bere gizarteko tradizioei aurre eginez, gazteak ezarritako espektatiben aurka borrokatuko du, eta hainbat oztopori aurre egingo die bere anbizioa betetzeko.

Ongi etorri Minecraft-en unibertsora. Hemen, sormena, sortzen laguntzeaz gain, biziraupenerako giltzarria ere bada. Garrett "Zabor-biltzaile" Garrison, Henry, Natalie eta Dawn moldatu gabeko lau pertsona dira, eta eguneroko arazoekin borrokatzen dihardute. Ustekabean, atari misteriotsu batek herrialde harrigarri baterantz eramango ditu; irudimenaz elikatzen den mundu kubiko baterantz. Etxera itzultzeko, mundu arraro hori menderatzen ikasi beharko dute, baita Piglins eta Zonbi izaki arriskutsuengandik defendatu ere. Gainera, Steve artisau-adituaren laguntza izango dute. Abenturan zehar, ausartak izateko desafioa izango dute bostek, eta euren ezaugarri berezi eta sortzaileak berraurkituko dituzte. Mundu errealean aurrera egiteko behar dituzten ezaugarri berberak dira, hain zuzen.

Porkyk eta Lucasek Lurra suntsitzeko konplot estralurtar maltzur bat deskubritzen dute. Nahi gabe, abentura zoro batean murgiltzen dira espazioan zehar, Looney Tunes-en umore kaotiko eta eszena dibertigarriz beteta. Bi lagunek ez dakite nola kudeatu egoera, baina, hala ere, gizateriaren azken itxaropena bihurtzen dira, inork eskatu ez badu ere.

Borneon, oihan tropikalean kokatutako herrixka batean, bizi da Keria, eta orangutan kume bat aurkituko du aitak lan egiten duen olio-palmondoen landaketan. Natura biziki maite du eta basoa suntsitzearen aurka borrokatuko du, Selai izeneko bere lehengusuarekin batera. Abentura honi esker bere jatorriarekin konektatzeko aukera izango dute.

XX. mendearen erdialdean, euskara goi literatura egiteko gai zela demostratu zuen Jon Mirande idazle paristarrak. Denek aitortzen diote bere garrantzia. Baina gai tabua da oraindik. Hari buruz denetarik esan da. Arrazista zela. Pedofiloa. Nazia. Pedofiloa. Inmorala. Haren gaineko berri bakoitzak, kontrako iritziak harrotzen ditu. Ez dakigu zer egin berarekin. Jon Miranderi buruzko filme bat egin nahi dut. Baina ez dakit nola. Agian, behingoz, berari eman behar zaio hitza.

Tokion, auzo lasai batean, zazpi nerabe esnatu eta beren logeletako ispiluek dirdira egiten dutela ohartzen dira. Ukitu soil batekin, beren bizitza bakartiak utzi eta eskailera kiribilez, erretratu zaindariez eta armiarma-lanparaz betetako gaztelu zoragarri batean barreiatzen dira. Santutegi berri honetan, aztarnak jarraitu behar dituzte; horiek gelaxka ezkutu batera daramate, non haietako bati desio bat beteko zaion. Baina bada tranpa bat: arratsaldeko bostak baino lehen gaztelua uzten ez badute, zigortuak izango dira. Denbora aurrera doan heinean, egia suntsitzaile bat agertzen da: beren istorioak partekatzeko adorea dutenek bakarrik lortuko dute aurrera jarraitzea.

Sei istorio poetiko gozo eta dibertigarrik zenbait pertsona eta animaliaren gorabeherak kontatzen dizkigute: ozeanoan bizi den kartoizko mutiko batenak, ilargira heldu nahi duen beste batenak eta oihaneko zarata arraro batek harrituta dauzkan animalia batzuenak

1967an, diktadura frankista betean, askatasun egarri ziren seminarista batzuek Enarak taldea sortu zuten. Garaiko jendartean oraindik arrotzak ziren pop, rock eta psikodelia estiloak jotzen zituzten, euskara hutsean. Ehundaka kontzertu eman ondoren, 1971an misteriotsuki desagertu ziren, betirako. 50 urte ondoren, abeslariaren semea, Beñat, taldearen aztarnen bila abiatuko da, ornitologia, collage-a eta bilaketa eszentriko bat nahasten dituen labirinto filmiko batean murgilduz.